Who the F. is Frans Mettes?
Once in a while loop je tegen een naam aan die je geen snars zegt, maar waar achter een complete wereld aan bekende en onbekende schatten schuil gaat.
Zo kwam ik al bladerend in een boek over reclame posters de naam Frans Mettes tegen.
De naam didn’t rang a bell, maar de getoonde reclame posters des te meer.
Puur jeugdsentiment, zijn creaties sierden de straten, gebouwen, stations en pleinen uit mijn jeugdjaren en waren alom vertegenwoordigd.
Mettes…artistiek duizendpoot, autodidact, tekenaar, illustrator, kunstschilder, glazenier, boekband ontwerper, striptekenaar.
Maar bovenal een ware meester als het gaat om het ontwerpen van reclame- en filmposters.
Affiches zoals ze toentertijd nog welluidend werden aangeduid.
Ambachtelijk gemaakt in het pre-computer tijdperk, kortom handwerk van het zuiverste water.
In een aantal lagen over elkaar heen gedrukt, beter bekend als offsetdruk.
Als basis werd een doek opgezet met een affiche in gouache verf (dekkende waterverf).
Per kleur werd er vervolgens een offsetplaat gefabriceerd die handmatig kleur na kleur op het juiste beeld moest worden voorzien van lithografisch krijt (Tusche).
Daarna werden vervolgens de eerste proefversies gemaakt.
Dit proces kon wel zo’n 2 tot 3 weken in beslag nemen.
Pas daarna kon het echte drukproces aanvangen.
Van alle affichemakers uit het pre-computer tijdperk is Mettes degene met het grootste oeuvre. Vanaf 1926 tot aan zijn dood fabriceerde Mettes zo’n duizend affiches.
Daarbij vaak solistisch te werk gaand, soms ook via reclamebureau Smit’s op het Leidse Plein, maar even zoveel keren in een joint venture met broer/mattie Engbertus Petrus Mettes.
Zoals gezegd was Mettes niet in dienst van een reclamebureau, zoals dat nu gebruikelijk is voor ontwerpers. Hij werkte voor drukkerijen.
Een drukkerij kreeg van een bedrijf de vraag om een affiche te ontwerpen en te drukken.
Voor het ontwerpen huurden zij dan een affichemaker of ontwerper in.
Derhalve was Mettes dus voor verschillende bedrijven tegelijkertijd in het land werkzaam.
Daarbij stond de term “Concurentiebeding” nog bij lange na niet in de Dikke van Dale en kon hij zich vrijelijk met zijn vakmanschap inzetten voor verschillende concurende merknamen.
Ambre Solaire, Auping, Belinda, Boldoot, Bols, Chief Whip, Defensie, Drie Hoefijzers, Droste, Dubec, Eden, Expo ’58, Gladstone, Hartevelt (circa 60 affiches alvorens ingelijfd te worden door Bols), Heineken, Hofnar, Holland Amerika Lijn, Ibis Shag, Jaffa, KLM, Lucky Strike, Mantano, Mar, Mascotte, North State, NS, Nuts, OK, RAI, Ritmeester, Sketch, Solex, Van Houten, Veiligheids Instituut, Willem II Sigaren, ZAP, ZHB…
Zomaar een greep uit zijn rijke omvangrijke oeuvre voor reclame affiches.
Mettes begon halverwege de jaren 20 met het ontwerpen van reclame affiches.
Vanaf Januari 1938 tekent hij in de krant “De Standaard” 150 afleveringen van de komische strip Het huis aan ’t water met teksten van Jac van Amstel.
Voor de Tweede Wereldoorlog verwierf hij vooral faam met honderden bioscoopaffiches waarin hij op geheel eigen wijze beroemdheden als Rudolf Valentino en Marlene Dietrich vereeuwigde.
Als illustator levert hij werk af voor boeken (van binnen en van buiten), kalenders en overig drukwerk.
Zo is hij vanaf het begin betrokken bij de jeugdreeks Bob Evers van schrijver Willy van der Heide. In de periode 1949 t/m 1962 voorziet hij van de officiële 32 delen er 27 van illustraties en boekomslagen.
In ruim 132 boekillustraties weet hij treffend de humor van de schrijver in beeld te brengen.
Vanaf de jaren 50 werkt hij voornamelijk voor het bedrijfsleven.
In 2012 brengt het Spoorwegmuseum hem een posthuum eerbetoon met de overzichtstentoon stelling “Reclame om in te lijsten“.
De tentoonstelling word geopend met een boekpresentatie van grafisch ontwerper, bewonderaar en verzamelaar Gielijn Esscher.
Affiches uit het archief van het Spoorwegmuseum worden aangevuld met affiches uit de privé verzameling van Esscher.
Met deze tentoonstelling en een boek over zijn werken krijgt Mettes uiteindelijk de waardering die hij verdient…
